Epidemia cholery w XIX wieku

Tworząc drzewo genealogiczne swojej rodziny zwróciłem uwagę że brakuje jednej osoby w księdze zgonów parafii Wysokie Mazowieckie. Szukałem pomiędzy rokiem 1854-1857. 1854 r. ta osoba była przy zgonie swojej żony ale już w 1857 r. kiedy brał ślub syn wpisana była jako osoba nieżyjąca "niegdyś". Zwróciło to moją uwagę, na wszelki wypadek przeszukałem w okolicznych parafiach takich jak Dąbrówka Kościelna z której posługi wcześniej korzystali mieszkańcy. Informacji brak, dlatego zacząłem badać  temat i od dwóch osób się dowiedziałem że w pobliżu miejscowość na polu  w której mieszkam znajdował się cmentarz choleryczny. Zatarły się ślady, czas zrobił swoje ale coś jest na rzeczy. Temat cmentarzy cholerycznych wymaga dalszych poszukiwań, gdyż może warto upamiętnić te osoby w jakiś sposób.    Epidemia cholery była w XIX wieku ale również zaczepiła o początek  XX wieku świadczą o tym zgony. ( np. 1892-1894)

 

 Źródło: 

portal.abczdrowie.pl Epidemia cholery w XIX-wiecznej Polsce. Zapomniana choroba zabiła setki tysięcy ludzi

 

Tab. Ilość zgonów w latach 1854-1857 na przykładzie dwóch parafii: Wysokie Mazowieckie  

1854: 191, 1855: 133, 1856: 170, 1857: 80 oraz parafii pod Krakowem 1854: 176, 1855: 334, 1856: 146, 1857: 107 

Wniosek: Porównując te dwie parafię, należy się zastanowić czy wszystkie osoby zmarłe zostały wpisane do księgi zgonów w  parafii Wysokie Mazowieckie w 1855 r. Dokładnie w tym roku epidemia cholery zebrała największe żniwo w Polsce. Brakuje ok. 200 osób patrząc na parafię w Krakowie. Czy zostały one pochowane w pobliżu swojego miejsca zamieszkania (Średnica, Brzóski, Osipy, Brok, Bryki ) ?

Źródło: polona.pl

Fot. Pole na którym prawdopodobnie znajduje się cmentarz choleryczny

Fot. Parafia Wysokie Mazowieckie - księga zmarłych 1851-1862. 

1854

1855

1856 

1857 

Wysokie Mazowieckie krzyż choleryczny 

Fot. Latarnia umarłych - (W dawnych czasach informowały o cmentarzach zakaźnych) 

Źródło: tvn24.pl - Pod Lublinem stanęła latarnia umarłych. Pierwsza w Europie od wieków

Więcej informacji tutaj:

curiamediaevalis.pl - Latarnia umarłych

 

Ludzie związani z ... Ludzie urodzeni w ...

Ostatnimi czasy staram się tworzyć nowe hasła  lub uzupełniać braki osób związanych z danych terenem. Ludzie urodzeni w Wysokiem Mazowieckiem, Łapach, Ciechanowcu, Czyżewie lub Tykocinie. Część haseł wymaga tłumaczenia z języka rosyjskiego, białoruskiego na polski. Pojawiają się też nowe nazwiska o których nie słyszałem,  a urodziły się w okolicy. Przy okazji  będąc 17 sierpnia tegoż roku odwiedziłem dwa cmentarze w Warszawie aby uzupełnić hasła o zdjęcia nagrobków. Na cmentarzu powązkowskim m.in.: Piotra Bańkowskiego, Juliana Siennickiego, Ludwika Straszewicza, Zygmunta Glogera a na cmentarzu bródnowskim: Stanisława Dworakowskiego.  Foto poniżej:

Fot. grób prof. Piotra Bańkowskiego ur. 12 września 1885 r. zm. 16 lutego 1976 oraz żony Janiny ze Szlachetków Bańkowskiej ur. w Olszanie 2 ... 1889 r. zm. 14 czerwca 1946 r.

Ludwik Straszewicz (publicysta) ur. 1 sierpnia 1857 r. zm. 1 listopada 1913 r.

Fot. ur. 16 lutego 1867 r. zm. 20 października 1959 r. 

 

 Fot. grób inż. Józefa Dangla  ur. 1883 zm. 1952 r.

Fot.  grobu Stanisława Dworakowskiego cm. bródnowski

ur. 1 grudnia 1907 r. zm. 21 listopada 1976 r. 

w jednej z publikacji była datę śmierci:  17 listopada

Warto na wiki zobaczyć hasła takich osób jak: Aleksander Czyżewski, Wiktor Godlewski, Salomon Rosenblum, Zygmunt Gloger, Stanisław Jakub Rostworowski, Tadeusz Rostworowski, Irena Maryniakowa, Iwan Sołoniewicz, Jan Kucharzewski, Irena Stasiewicz-Jasiukowa, Andrzej Michajłowicz Zaspitski,  Marian Sokołowski (historyk), Zygmunt Bujnowski i inni ...

Książki warte polecenia

 Książki warte polecenia ale nie tylko... Rok 2020 r. już za nami czas przypomnieć jakie publikacje powstały związane z terenem powiatu wysokomazowieckiego.

Słownik nazwisk mieszkańców parafii Wysokie Mazowieckie (XVIII-XIX wieku )  autorstwa Małgorzaty Krystyny Frąckiewicz z rysem historycznym Emila Kalinowskiego. Wcześniej ukazał się katalog (materiał roboczy). Dla wszystkich osób które tworzą drzewo genealogiczne swojej rodziny są to wspaniałe materiały.   

Katalog historycznych nazwisk mieszkańców parafii Wysokie Mazowieckie (XVIII-XIX wiek) (materiał roboczy) Opublikowane przez ŁTN w dniu Maj 7, 2020

Publikacja do kupienia  w MOK w Wysokiem Mazowieckiem lub na stronie Łomżyńskiego Towarzystwa Naukowego im. Wagów  cena 50 zł.

 

 

13 sierpnia 2020 r. w Jabłonce Kościelnej odbyły się "Gminne Obchody Stulecia Bitwy Warszawskiej"zorganizowane przez Wójta Gminy Wysokie Mazowieckie  połączone z prezentacją książki Ignacego Śmigielskiego  "Bitwa pod Jabłonką Kościelną 2-4 VIII 1920 r." Dużo mówi się o Bitwie  Warszawskiej 13–25 sierpnia 1920 a mało co się działo przez Wisłą i decydującą bitwą. Ta publikacja wypełnia tą lukę.

 Miałem zaszczyt być na tej uroczystości. 

Historie podlaskie: wysokomazowieccy ojcowie niepodległości - Podlaski Instytut Rzeczypospolitej Suwerennej

Gawęda  podlaska o ojcach wysokomazowieckiej niepodległości  przedstawiona przez Ignacego i Tomasza Śmigielskich z 24 listopada 2020 r. Usłyszymy w niej min. że halerczyków było 5 razy więcej niż piłsudczyków i to dzięki nim wygrano w 1920 r. O placówce halerczyków w Wysokiem Mazowieckiem o Stronnictwie Narodowym, o osobach które trafiły do Berezy Kartuskiej czy księżach: Stanisławie Szepietowskim,  Antonim Czajkowskim czy Teofilu Boguckim.

2020 r. Gmina Czyżew wydała kilka broszur min. związanych z rocznicą "Cudu nad Wisłą" autorstwa Leszka Zugaja "Gmina Czyżew (Dmochy - Glinki w 1920 r.) czy też Narodowe Siły Zbrojne autorstwa Roberta Radzika.

Pierwszy raz od 1937 r. ukazał się reprint książki znanego przewodnika i krajoznawcy  Mieczysława Orłowicza. Wydany przez  Manufakturę Podlaską. Podróżnik opisuje  min. Racibory, Hodyszewo, Szepietowo, Wysokie Mazowieckie, Czyżew, Rosochate, Święck Wielki, Andrzejewo, Nur , Ciechanowiec i wiele innych miejscowości które zwiedził. 

Mieczysław Orłowicz, Przewodnik ilustrowany po województwie białostockim z ilustracjami, planami i mapami. Białystok 1937 r. s. 107.

Publikacja do kupienia na stronie Manufaktury Podlaskiej lub na allegro cena: 55 zł plus przesyłka

W 2020 r. w lipcu ukazała się książka Norberta Brzostowskiego "Skarby i sekrety szepietowskiej ziemi" z bajecznymi zdjęciami Tomasza Sieńczuka. Wydawca Stowarzyszenie ArtSzep ukazująca teren gminy Szepietowo. 

 

 

Polecana strona: www.slonecznystok.pl

Powstanie chłopskie w powiecie wysokomazowieckim i gminach ościennych w latach 1933-1937 

 autor: Marek Czarniawski z 22 wrzesień 2020 r.

Stronnictwo Narodowe na terenie powiatu wysokomazowieckiego w okresie międzywojennym działało bardzo prężnie. Artykuł przybliża nas do tego czasu.  

 a także strona  

wielka-wojna.pl - publikacje 

 Małgorzata Karczewska  z 9 stycznia, 2021 r.

Wysokie Mazowieckie – kwatera wojenna żołnierzy armii niemieckiej na cmentarzu parafialnym 

 

Myślę, że mało osób wie że na końcu obecnego cmentarza blisko parkanu znajdowała się kwatera wojenna żołnierzy niemieckich z I WŚ. Jak podaje Małgorzata Karczewska pochowanych jest na niej 128 żołnierzy armii niemieckiej. Osobiście uważam że powinna zostać postawiona tablica upamiętniająca te osoby. Tym bardziej że w czasie I WŚ walczyło ponad 3,3 mln polaków w różnych zaborach, można powiedzieć że był to konflikt bratobójczy.

Fot. cmentarz parafialny w Wysokiem Mazowieckiem ul. Zambrowska 

 

Raz na jakiś czas warto wracać do publikacji zapomnianych a myślę że jest nią "Ziemia Białostocka" z 1972 r. Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne,  Kraków. Przepiękny album popularyzujący obecne tereny województwa podlaskiego.  Na allegro do kupienia za 1-3 zł  plus przesyłka.