2014 - Rokiem Oskara Kolberga

W dniach 9-11 marca 2014 roku byłem w Radomiu. Dzięki tej wizycie udało mi się zwiedzić m.in.: Miejską Bibliotekę Publiczną im. Józefa A. i Andrzeja S. Załuskich przy ul. Piłsudskiego 12 w Radomiu a w niej „Przyda się ludziom na długo – wystawę poświęconą Oskarowi Kolbergowi zorganizowaną z okazji Roku Oskara Kolberga”.

  

(z  maps.google.pl) 

W odległości ok. 39 km od Radomia w kierunku zachodnim znajduje się miejsce urodzenia Oskara Kolberga – Przysucha, a  w niej Muzeum Oskara Kolberga mieszczące się w dworze Dembińskich.  Natomiast na wschód od Radomia ok. 61 km są Puławy myślę, że warto jest odwiedzić te miejscowości będąc w pobliżu, ja tak zrobię będąc drugi raz w Radomiu.

O. Kolberg był wybitnym etnografem i muzykiem. Jako pierwszy zebrał i usystematyzował według regionów rodzimą kulturę ludową w monumentalnym dziele Lud. Jego zwyczaje, sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce. Wystawa przybliża jego życie i dzieło, zwłaszcza, że miejscem urodzenia był związany z ziemią radomską. Szczególną częścią ekspozycji są publikacje autorstwa Kolberga, pochodzące ze zbiorów biblioteki – widomy dowód ogromu pracy, jaką wykonał.

 (info. dot. wystawy)

Oskar Kolberg urodził się 22 lutego 1814 roku w Przysusze. Jego ojcem był Juliusz Kolberg, inżynier i kartograf przybyły pod koniec XVIII wieku z Meklemburgii wraz z administracją pruską, matka zaś Karolina z domu Mercoeur, spolonizowana Francuzka. W domu mówiło się po polsku. Anegdota rodzina mówi, że za używanie niemieckich słów domownicy płacili 1 grosz kary. Sam Kolberg oburzał się, gdy, przezywano go Niemcem i udowadniał, że Kolbergowie wywodzą się z Pomorza Bałtyckiego, pierwotnie słowiańskiego.

Do Przysuchy rodzina przybyła w 1810 roku., gdy Juliusz, wobec niepewnej sytuacji politycznej w stolicy, zdecydował się przenieść na prowincję. Przyjął posadę zarządcy zakładów hutniczych, które od rodziny Dębińskich dzierżawił warszawski bankier Samuel Fraenkel.  

W tym okresie życia państwa Kolbergów przyszło na świat troje z sześciorga ich dzieci: Julia (1810-1817), Oskar (1814-1890) i Antoni (1815-1882).  Tu, w Przysusze, na miejscowym cmentarzu na zawsze zostały Julia i babka Henrietta Mercoeur, z domu, von Arnim. 

Oskar urodził się przy ulicy Krakowskiej, przy rynku polskim – obecnie Plac 3 Maja. Dom, w którym mieszkali Kolbergowie, nie przetrwał. Natomiast na jednym z domów przy obecnym pl. Kolberga (dawny rynek żydowski) wmurowano w 1960 roku symboliczną tablicę jemu poświęconą: Wielki etnograf, badacz kultury ludu polskiego, Oskar Kolberg, ur. 22 lutego 1814 r. w Przysusze zm. 3 czerwca 1890 w Krakowie. Dla uwieńczenia jego zasług tablicę tę kładą mieszkańcy miasta i powiatu

Przysucha 3 czerwca 1960 r. 
 

Na uwagę zasługuje cała rodzina Kolbergów  (Colbergów  początkowo potem spolszczona ). Informacje z wikipedii – Oskar Kolberg 

Oskar Kolberg był synem Juliusza Kolberga, ewangelika, pochodzącego z Meklemburgii kartografa, profesora miernictwa i geodezji na Uniwersytecie Warszawskim (przybyłego z Prus w roku 1798). Matką Oskara była Karolina Fryderyka Mercoeur, urodzona pod Warszawą w rodzinie francuskich imigrantów. Kolbergowie mieszkali w Przysusze od 1810 do 1817 roku. Ojciec Oskara pracował tam, jako zarządca zakładów hutniczych. Po pobycie w Opoczyńskiem Juliusz Kolberg przeniósł się do Warszawy w związku z powołaniem na stanowisko profesora Uniwersytetu Warszawskiego. Mieszkając w Pałacu Kazimierzowskim, rodzina Kolbergów nawiązała kontakty z przedstawicielami inteligencji Warszawskiej, a także związała się ze środowiskiem artystycznym. Kolbergowie zapewnili swoim synom bardzo dobre wykształcenie. Wilhelm – starszy brat Oskara – był inżynierem i kartografem. Antoni – młodszy – malarzem. Kolbergowie mieli jeszcze dwóch synów – Juliusza i Gustawa, oraz córkę Julię. Ci jednak zmarli przedwcześnie.

Oskar od dzieciństwa miał styczność ze światem kultury i nauki. W domu rodzinnym spotykał się między innymi z Samuelem Bogumiłem Linde, Mikołajem Chopinem czy Kazimierzem Brodzińskim

 

Henryk Oskar Kolberg był nie tylko etnografem i folklorystą, autorem monumentalnej monografii Lud. Jego zwyczaje sposób życia, mowa, podania, przysłowia, obrzędy, gusła, zabawy, pieśni, muzyka i tańce, ale także kompozytorem, nauczycielem i autorem ponad 1000 haseł w Encyklopedii powszechnej Samuela Orgelbranda. Praca, jaką wykonał zbierając i dokumentując informacje na temat zwyczajów, pieśni, strojów wsi polskiej, jest nie do przecenienia – do dnia dzisiejszego jest podstawą odniesienia każdego etnografa. Za jego życia ukazały się 33 tomy Ludu, jednak Kolberg zgromadził tak obszerny materiał, że po opublikowaniu Dzieła wszystkie liczą 85 tomów i prawie 40 tysięcy stron.

„Z okolic Tykocina” (dokument ikonograficzny),  źródło: Chrząszczewska Jadwiga; Warnkówna Jadwiga. Z biegiem Wisły. obrazki o kraju. Z 200 rysunkami w tekście i 2 mapami. Warszawa 1901 r. s.281.
(Z biegiem Wisły - książka)

Oryginał: 

"Costumes polonais". Ubiory z okolic Tykocina. Rycina przedstawia wnętrze chłopskiej, drewnianej izby z dużym piecem i kuchnią z okapem.

• Twórca: Dazziaro F. (wyd.) - Lemercier J. (druk), Desmaisons, Émile (1812-1880), Gerson Wojciech (wg)
• Czas powstania: 1855 rok
• Miejsce powstania / znalezienia: Paryż
• Wymiary: wys. 45 cm, szer. 31.5 cm
• Materiał: karton
• Technika: litografia, miękki werniks
• Numer identyfikacyjny: MNK III-ryc.-1579
• Właściciel: Muzeum Narodowe w Krakowie

 

Oskar Kolberg,  Mazowsze. T. 5, Mazowsze stare - Mazury, Podlasie : obraz etnograficzny.

Kraków 1890 r. s. 37 - z  ryciną podług  rysunku W. Gersona.

dostępna na stronie Polskiej Biblioteki Internetowej